Аспаннан тәңір тектілігі туралы және оның адамға қатысты құдірет – күші жайлы шаманистік көзқарас қандай ұғымдарға негізделген? Өлгеннен кейін адамның өзі тәңір текті құпияға айналады, ал аспанның құдіреті тек тірі адамға ғана жүреді. Сондықтан да христиандық тұрғыдағы күнә идеясы да болуы мүмкін емес. Жер бетіндегі береке – байлық пен керемет біткен, жақсылық пен жамандық, бақыт пен бақытсыздықтың бәрі – тәңірден, жасалған күнә үшін, әрине, шаманизм ұғымындағы, тиемелі тәңірлік жаза да көп күттірмейді.
Адам – таңғажайып құбылыс! Оның жан дүниесі, ақыл – ойы, жан – жақты талант – қабілеті – құдіреттілік табиғатының мүлдем беймәлім әрі ешқашан да танып – білу мүмкін емес мәңгілік құпияның нақты көрінісі осы емес пе?!
Табиғат пен адам! Айтыңызшы, табиғат пен адамнан асқан қандай керемет пен құпия болуы мүмкін?! Шаманизм – көктің, табиғат пен өлгендер рухының культі – өлім мен өмір сырын, сол сияқты адам мен табиғат арасындағы қарым – қатынас құпиясын танып білуге деген қажеттіліктен туған.
«Табыну – таң қалу!» («Поклонение – есть удивление!») дейді Карлейль. Біздің ойымызша, оның язычествоның шығу тегі туралы пікірі шаманизм табиғаты мен өлгендер рухының культі – өлім мен өмір араларындағы қарым – қатынас қашан да шексіз таңданыс тудырып келеді, әрі ең бір ұлы құпия күйінде қалып отыр.
Орта Азияның ежелгі халықтарының әпсаналарына тән белгілердің бірі – олардың аң-құстан немесе жануардан таралғандықтары туралы аңыздың жиі кездесетіндігі.